انواع خوابیدن در شبانه روز
در مورد خواب مطلب بسیار است ولی نکته قابل توجه آن است که اولا هر کس به خاطر شرایط بدنی خود به میزان خاص خودش به خواب نیاز دارد لذا نسخه واحدی برای میزان خواب نداریم. ثانیا تغیرات در ساعات خواب باید تدریجی باشد تا عوارض آن به حداقل برسد. کسی که برنامه خواب او غیر از محتوای ذیل است، باید به تدریج آن را تغییر بدهد. البته با توجه به شرایط خودش؛ لذا مثلا کسی که کارمند است مجبور است خوابش را به نحوی تنظیم کند که به کارش آسیب نزند و لو مثلا از خواب قیلوله محروم شود. شما می‌توانید از یک مشاور برای تنظیم خواب خود کمک بگیرید.
در روایات چند نوع خواب معرفی شده برای هر یک اثراتی بیان شده است. تحقیقات تجربی نیز این مطالب را تأیید می‌کند.
۱ – خواب غفلت : خوابیدن در مجلس پند و یادآوری است.
حضرت آیت الله مجتهدی ( حفظه الله ) می فرمایند : یکی از خطباء تهران می فرمودند : همیشه شخصی را می دیدم که در جلسات متعدد پای منبر من می آید ، لذا من هم نمی توانستم مطالب تکراری را بگویم ، روزی به او گفتم : امیدوارم صحبتهای من برای شما مفید باشد ، و باعث تضییع وقتتان نباشم زیرا شما را می بینم که الحمد لله مقید به شنیدن صحبتها و احادیث این حقیر هستید ، او گفت : بله ، مدتی است که دچار بی خوابی شده ام ، و دکتر هم توصیه کرده است که سعی کن بیشتر استراحت کنی و بخوابی ، اما با این وجود خوابم نمی برد ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است که از همه جا بهتر می خوابم در آن موقع متوجه شدم که این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب . ظاهراً منبریها و وُعّاظ ، هم کار پدر را می کنند ، چون نصیحت می نمایند ، و هم کار مادر را ، چون لالائی می خوانند . آداب الطلاب ، ص۳۴۹
۲ – خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.
۳ – خواب لعنت (فیلوله ) : خواب بعد از طلوع آفتاب است که انسان را کسل می کند .
۴ – خواب عذاب (عیلوله ) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب که مذموم و بد می باشد. فاصله زمانی بین اذان صبح و طلوع خورشید را بین‌الطلوعین و خواب در این زمان را عیلوله می‌نامند. عیلوله از ماده ((علل)) و به معنای مرض است؛ زیرا خواب در این زمان بیماری زاست.
در روایات از خوابیدن قبل از طلوع آفتاب ، بسیار نهی شده و مکروه است . حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ) : زمین به سوی خدا ناله و فریاد می کند از سه چیز : … خواب کردن بر آن قبل از طلوع آفتاب . حضرت صادق (علیه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و صورت را زشت می کند … و بدرستی که خداوند روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید …و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر که در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد . حلیه المتقین ، ص۱۷۰
اما در چند حدیث این خواب را اجازه داده اند ؛ حضرت صادق (علیه السلام) به شخصی فرمودند که چون نماز صبح کردی و ذکر خدا ( تعقیبات) خواندی ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابی اشکالی ندارد . چنان چه در حدیث صحیح است که امام رضا (علیه السلام) به شخصی فرمود که فردا بعد از طلوع آفتاب بیا که من بعد از نماز صبح خواب می کنم .حلیه المتقین ، ص۱۷۰
پس اگر کسی شب زنده داری داشته و نمازش را اول وقت خوانده، اشکالی ندارد که بعد نماز صبح کمی بخوابد تا دوباره سرحال شود و بتواند به فعالیت روزانه بپردازد.
۵ – خواب راحت (قیلوله ) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است ، که مستحب است و در آن وقت اگر کسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع کننده کسالت و هضم کننده غذا است .
شخصی به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می کردی و حال ترک کرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن . چنان کرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب . حلیه المتقین ، ص۱۷۰
خواب قیلوله مستحب و مخصوص نیم روز اما کوتاه است. ساختار وجودی انسان به نوعی است که در طول شبانه روز و بعد از یک دوره بیداری به استراحت و خواب نیاز دارد. هنگامی که خورشید در مغرب پنهان می گردد و تاریکی گسترده می شود، همه چیز تعطیل شده و هنگام خواب و استراحت فرا می رسد تا بدن با استراحت شبانه و تجدید نیرو دگرباره در روز به کار و فعالیت برخیزد. خداوند شب را آفرید تا انسان در آن آرامش پیدا کند. اما خوابیدن به مدت کوتاه در طول روز انکار نشده و حتی از فوایدی برخوردار است. چنین خوابی موجب تجدید قوا و بازیابی نیرو می شود. (رک: شهید دکتر پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج ۱۷، ص ۱۵۳٫)
۶ – خواب رخصت ( خوابی که اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است. خواب سر شب یعنی بعد از نماز عشاء تا نیمه شب شرعی است که بسیار مناسب است و هرساعت آن برابر با دو و نیم تا سه ساعت است و از نیمه شب شرعی تا یک ساعت به اذان صبح که هر یک ساعت برابر یک ساعت می‌باشد؛ به این معنی که کیفیت خواب اول شب بسیار زیاد است و خستگی کار روز را ازبین می‌برد
۷ – خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.
۸ -خواب حیلوله : خواب بعد از ظهر یا خواب وقت ظهر است ،چون این خواب حایل و فاصل بین ظهر و نماز (ظهر) است ،حیلوله گویند . و چون تأخیر نماز از اول وقت ناپسند است ، خوابیدن در این وقت خوب نیست .
۹ – خواب غیلوله : خوابیدن حدود نیم ساعت قبل از غروب را غیلوله می‌گویند. این خواب موجب هلاکت انسان می‌شود،خواب آخر روز است که موجب بیماری است. (رک: پندها ی جاویدان ، ص ۴۴۹ و ۴۱۰)
خواب بعد از عصرمکروه است . چنانکه از امیر المومنین ( علیه السلام ) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین ( بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود . حلیه المتقین
میزان خواب مناسب روزانه
کم خوابی برای سلامت بدن ضرر دارد.
میزان خواب مورد نیاز روزانه برای هر فرد یا فرد دیگر متفاوت است.
تحقیقات نشان داده است ۲ فاکتور متفاوت روی نیاز روزانه هر فرد به خواب، تاثیر گذار است. اول مقدار خواب و دوم کیفیت خواب.
برای افراد بالغ معمولی بین ۷ تا ۸ ساعت خواب لازم است اما اگر کسی دچار کم خوابی و در واقع دچار سطحی از کمبود خواب باشد باید بیشتر بخوابد.
بهترین ویژگی خواب خوب، کیفیت خواب است و اگر ۸ ساعت در بستر باشید و اما کیفیت خواب شما پایین باشد (بارها بیدار شوید- دیر به خواب بروید و دچار حالت های نامناسب در خواب شوید و …) سطح کیفی خواب پایین می آید.
اما زمانی که بدون نیاز به زنگ ساعت و بدون نگاه کردن به ساعت بیدار شوید و کاملا احساس سرحالی و شادابی داشته باشید به معنای آن است که به اندازه کافی خوابیده اید.
اگر هر روز مجبور هستید با زنگ ساعت و به سختی بیدار شوید باید هر روز ۱۵ دقیقه به میزان خواب خودتان اضافه کنید تا به حدی از خوابیدن برسید که بدون نیاز به زنگ ساعت بیدار شوید.
اگر قبل از خوابیدن چای یا قهوه بنوشید این مواد ممکن است روی کیفیت خواب شما تاثیر بگذارد و حتی باعث بی خوابی شما شود.
به افراد بزرگسال توصیه می شود شب ها بین ۷ تا ۸ ساعت بخوابند و ببینند با چه میزان خواب شبانه بهترین خلق و خو و سرحالی و افزایش انرژی را تجربه می کنند.
در مورد کودکان و نوجوانان، میزان نیاز روزانه آنها به خواب متفاوت است .
– نوزادان تازه متولد شده بین ۱۲ تا ۱۸ ساعت در شبانه روز به خواب نیاز دارند.
– نوزادان بین ۳ ماهه تا ۱ ساله به ۱۴ تا ۱۵ ساعت خواب نیاز دارند و کودکان بین ۱ تا ۴ سالگی به ۱۱ تا ۱۳ ساعت خواب احتیاج دارند.
– کودکانی که در سن پیش دبستانی و دبستانی قرار دارند به ۱۰ الی ۱۱ ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند.
– نوجوانان نیز بین ۱۰ تا ۱۶ سال هم به ۸ تا ۹ساعت خواب در ۲۴ ساعت احتیاج دارند.
– افراد بالای ۱۷ سال هم نیازی مشابه افراد بالغ معمولی دارند.
انواع خواب از منظر طب سنتی (نباید های خواب)
نوشته شده توسط مدیر در ۰۷/۰۲/۱۳۹۱ – ۳:۵۷ ب.ظ –
۱٫خواب در حال گرسنگی: در خواب حرارت غریزی به باطن می‌رود و به هضم غذا در معده کمک می‌کند. در گرسنگی معده خالی است و غذایی برای هضم وجود ندارد. بنابراین از آنجایی که این حرارت نمی‌تواند بیکار باشد در اخلاط و رطوبات بدن تصرف کرده و موجب تحلیل آنها و لاغری و در نهایت باعث ضعف حرارت غریزی می‌شود.
۲٫خواب در روز: خوابیدن در روز مضر است زیرا به دلیل روشنایی هوا، خواب عمیق در روز حاصل نمی‌شود و هضم معدی دچار فساد می‌شود. در نتیجه عوارضی چون بد رنگ شدن پوست، سستی بدن، احساس کسالت، کاهش اشتها و بدبویی دهان حاصل می‌شود. خواب روز در زمستان ضرر بیشتری دارد و باعث ایجاد بیماری‌های رطوبی و نزله می‌شود. اما خواب روز برای فردی که عادت به خوابیدن در روز نداشته باشد و به سبب کاری، شب را بیدار مانده باشد، چندان مضر نیست. افرادی که عادت به خواب روز دارند باید به صورت تدریجی عادت خود را تغییر دهند.
۳٫خوابیدن بر پشت: به پشت خوابیدن باعث جریان فضولات بدن به غیر مجاری اصلی خود می‌شود و باعث ایجاد کمردرد، نزله، بی‌خوابی، کابوس و….. می‌گردد.
۴٫خوابیدن دائم بر روی صورت: از خوابیدن دائم بر روی صورت باید اجتناب کرد زیرا باعث کاهش جریان خون پوست و چروکیدگی پوست می‌شود.
۵٫خوابیدن زیر نور خورشید: به علت تحریک صفرا و افزایش حرارت می‌تواند باعث سردرد شود.
۶٫خوابیدن زیر نور ماه: همان طور که ماه باعث جذر و مد در سطح آب‌های کره زمین می‌شود، اگر زیر نور ماه بخوابیم می‌تواند باعث جذب خون به سطح بدن و خونریزی از بینی و تحریک شهوت جنسی شود.
۷٫خواب «عَیلوله»، «حَیلوله» و «فَیلوله»:
«عَیلوله» خواب پس از نماز صبح است که موجب بیماری می‌شود، بویژه اگر بلافاصله پس از اذان صبح باشد.
«حَیلوله» به خواب پس از اذان ظهر می‌گویند که خواب مضری است و باعث فراموشی می‌شود.
«فَیلوله» خواب آخر روز و پیش از اذان مغرب است و باعث بیماری‌های زیادی می‌شود.
۸٫ خوابیدن به صورتی که برخی از اعضای بدن در آفتاب و برخی در سایه باشند، موجب بیماری می‌شود.
منبع :سایت مرجع طب سنتی ایران